ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΛΑΦΡΟΣ
Το ελαιόλαδο προκαλεί παγκόσμιο ενδιαφέρον και δημιουργεί πλατφόρμες διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας για την έρευνα των εξαιρετικών ιδιοτήτων που έχει αυτή η φυσική «υπερτροφή» για την υγεία και την ευζωία. Αυτό αναδείχθηκε στο διήμερο διεθνές συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε στις 3-4 Οκτωβρίου στο αμερικανικό πανεπιστήμιο του Γέιλ, στο Νιου Χέιβεν του Κονέκτικατ, με πρωτοβουλία του Βασίλη Βασιλείου, προέδρου του τμήματος περιβαλλοντικών επιστημών και επιστημών υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Γέιλ και του Τάσσου Κυριακίδη, ερευνητή βιοστατιστικής στην ίδια σχολή. Το συμπόσιο έφερε κοντά ερευνητές και πανεπιστημιακούς με επιχειρηματίες, οργανισμούς παραγωγών και σεφ, ενώ υπήρχε σημαντική ελληνική παρουσία. «Hρθε η ώρα να συγκεντρώσουμε ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς, να “ανοίξουμε” τους ελαιώνες, να ρίξουμε τα τείχη ανάμεσα στις διάφορες ειδικότητες και να βρούμε τρόπους συνεργασίας σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με αυτό τον καταπληκτικό καρπό», σημείωσε ο Τάσσος Κυριακίδης.
Το συμπόσιο έβγαλε δύο σημαντικές ειδήσεις: «Καταλήξαμε στην πρόταση δημιουργίας ενός Ινστιτούτου Ελιάς στο Γέιλ και αναμένουμε την έγκριση από το πανεπιστήμιο. Θα πρόκειται για ένα Ινστιτούτο, το οποίο θα αναπτύξει την έρευνα σε μία σειρά από τομείς και θα συμβάλει στον διεθνή συντονισμό των υπαρχόντων ερευνητικών κέντρων, όπως αυτό της Καλιφόρνιας, της Αθήνας και αλλού. Επιπλέον, συζητήθηκε πρόταση για τη δημιουργία ενός Κέντρου Ελιάς στους Δελφούς, στον περίφημο δελφικό ελαιώνα», είπε στην «Κ» ο καθηγητής Βασίλης Βασιλείου. Μάλιστα, χωρίς να κρύβει τον ενθουσιασμό του για την επιτυχία του συμποσίου τόνισε πως ενώ η αρχική εισήγηση προέβλεπε τη δημιουργία ενός ερευνητικού κέντρου στο Γέιλ, η ποιότητα των εισηγήσεων και η ευρεία συμμετοχή οδήγησαν στην πρόταση για δημιουργία Ινστιτούτου Ελιάς, καλύπτοντας ένα διεθνές ερευνητικό κενό. Η δεύτερη είδηση αφορά την πρόταση για τη διεξαγωγή του επόμενου συμποσίου στους Δελφούς στα μέσα του 2019, ενώ για το 2020 υπάρχει πρόταση για την Ισπανία.
Η πρόταση για το Κέντρο Ελιάς στους Δελφούς ενισχύθηκε από την παρουσία του δημάρχου Δελφών Θανάση Παναγιωτόπουλου. Στις προτάσεις περιλαμβάνεται η δημιουργία ενός μουσείου ελιάς και ελαιουργίας, ενώ ο γνωστός Ελληνας σεφ Ηλίας Μαμαλάκης, ο οποίος συμμετείχε στο συμπόσιο, πρότεινε να μην υπάρχει μόνο μια τυπική παρουσίαση, αλλά οι επισκέπτες να μοιράζονται μία σειρά από εμπειρίες σχετικά με την ελιά, μεταξύ αυτών και γευστικές συνθέσεις.
«Η μεγαλύτερη κρίση στη δημόσια υγεία προκαλείται σήμερα από τη διατροφή, τον διαβήτη και τις καρδιαγγειακές παθήσεις», σημείωσε ο Sten Vermund, κοσμήτορας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Γέιλ. Πλήθος εισηγήσεων ανέδειξε τη θετική επίδραση του ελαιολάδου.
Ιδιαίτερα τα ελαιόλαδα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ελαιοκανθάλη (έχουν πιο πικρή γεύση και αφήνουν ένα κάψιμο στον λαιμό) συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο, νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες και πρόσθετη προστασία από ιούς, είπε ο Cather Peyrot Des Gachons του ερευνητικού κέντρου Monell Chemical Senses στη Φιλαδέλφεια. Τον ρόλο του ελαιολάδου ως «ασπίδας» σε νευροεκφυλιστικές νόσους υπογράμμισε και ο Amal Kaddoumi, καθηγητής της Φαρμακευτικής Σχολής Harrison στο πανεπιστήμιο Auburn.
Τα ελληνικά ελαιόλαδα έχουν αυξημένες συγκεντρώσεις ελαιοκανθάλης, αυτής της «θαυματουργής ουσίας», σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, που επίσης ήταν εισηγητής στο συμπόσιο. «Η ελληνική παρουσία είχε πολύ θετικό αντίκτυπο. Αναδείχθηκαν η σοβαρή ερευνητική δουλειά που γίνεται στην Ελλάδα, καθώς και η ποιότητα του ελληνικού ελαιολάδου», σημείωσε ο κ. Βασιλείου.
Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι ένα «σούπερ φαγητό», λόγω της ελαιοκανθάλης και της ελαιολίδης, που συνδέεται με τη μείωση της υπέρτασης, είπε ο Προκόπης Μαγιάτης, αν. καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ.
Ανερχόμενη αγορά
Την ιδιαίτερη σημασία της εκπαίδευσης των καταναλωτών, ακόμα και στις παραδοσιακές χώρες παραγωγής ελαιολάδου, όπως η Ελλάδα, σημείωσε η Μαρία Καψοκεφάλου, καθηγήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναφέροντας πως η κατανάλωση ελαιολάδου έχει μειωθεί κατά 50% στην Κρήτη από το 1960.
Οι ΗΠΑ είναι ανερχόμενη αγορά για το ελαιόλαδο, καθώς υπολογίζεται πως περίπου το 40% κάνει τακτική χρήση. «Αν προσχωρούσε στη μεσογειακή διατροφή επιπλέον 20% του πληθυσμού, θα εξοικονομούσαμε 20 δισεκατομμύρια δολάρια από τη μείωση των συμπτωμάτων στις δέκα βασικότερες ασθένειες», σημείωσε ο Joseph Profaci της Βορειοαμερικανικής Ενωσης Ελαιολάδου.
Ιδιαίτερη αίσθηση έκανε η παρουσίαση του βιολογικού αγροκτήματος Ατσάς στην Κύπρο, το οποίο αναπτύσσεται σε μια άνυδρη περιοχή. Εκεί καταβάλλεται προσπάθεια για τη συγκράτηση των ομβρίων υδάτων, αλλά και για τη δημιουργία γόνιμου εδάφους. Οι πειραματισμοί στον Ατσά είναι μια έκφραση της προσπάθειας πολλών παραγωγών να ανεβάσουν με φυσικούς τρόπους τα επίπεδα των πολύτιμων πολυφαινολικών ενώσεων στον καρπό της ελιάς.
Η παραγωγή ελαιολάδου δεν είναι χωρίς προβλήματα. Ενα από τα πιο σημαντικά είναι τα απόβλητα των ελαιοτριβείων (κατσίγαρος), που επιφέρουν σοβαρή επιβάρυνση του περιβάλλοντος και της γης. Ο Δημήτρης Κουρέτας παρουσίασε στο συμπόσιο σχέδιο για τη δημιουργία ζωοτροφών χαμηλού κόστους που περιέχουν το ελαιοπυρήνα, με αποτέλεσμα διπλό όφελος: και περιορίζονται τα απόβλητα και βελτιώνεται η διατροφή των ζώων, με στοιχεία αντιοξειδωτικά.
Αλλες εισηγήσεις στο πολύ ενδιαφέρον συμπόσιο αναφέρθηκαν στην ανάγκη να διατηρηθούν ιστορικοί αιωνόβιοι ελαιώνες και να προστατευθούν από επιβλαβείς οργανισμούς, ασθένειες και πυρκαγιές, καθώς και στην προσπάθεια καταγραφής των γενετικών ιδιοτήτων των περίπου 1.000 ποικιλιών.
Τη δεύτερη ημέρα του συμποσίου υπήρξε εμβάθυνση στους τέσσερις τομείς που θα αποτελέσουν τις κύριες ομάδες του προτεινόμενου ινστιτούτου. Το διήμερο συμπόσιο κορυφώθηκε με δείπνο από τον διακεκριμένο στις ΗΠΑ σεφ Μιχάλη Ψυλάκη.