Tης Ελένης Σκάβδη
Μπορεί η ελιά να πρωταγωνιστεί στη Θράκη, με σήματα κατατεθέντα τις ελιές της Μαρώνειας και Μάκρης, και μπορεί ήδη στα μέρη μας το λιομάζωμα να έχει σχεδόν τελειώσει, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Π.χ. στο Μωριά, όπου αρκετοί φίλοι μας βρίσκονται αυτόν τον καιρό στα χωράφια, με βασικό εργατικό δυναμικό τα μέλη της οικογένειας, που συγκεντρώνονται από παντού, και μένουν μέχρι το τελείωμα της δουλειάς, ακόμη κι αν ο καιρός δεν βοηθάει, αφού οι βροχές τον τελευταίο καιρό, πρωταγωνίστησαν παντού, και όχι μόνο στη Ροδόπη.
Ανταπόκριση λοιπόν για το μάζεμα της ελιάς και τα προβλήματα στην καρποσυλλογή, με τη δημοσιογραφική, αυτή τη φορά, ματιά της Ελένης Σκάβδη, από την Ηλεία μεν αλλά για όλη τη χώρα, αφού όσα το κείμενο περιγράφει αφορούν και σε όλους εμάς μια και το μόνο σταθερό πρόταγμα τον καιρό της κρίσης, είναι η επιστροφή μας στη γη…Ν.Τ.
Αν δεν βρέξεις κώλο ελιές δε μαζεύεις… Έτσι γίνεται εδώ. Χειμώνας στην Ηλεία σημαίνει βροχή και υγρασία. Βραχούμε δε βραχούμε, όμως, τις ελιές θα τις μαζέψουμε κι ας αρπάξουμε τα κρυολογήματα της εποχής… Ύστερα θα λουφάξουμε στα απλάδια μας, όταν γεμίσουν οι λίμπες —μικρές και μεγάλες— στις αποθήκες. Είναι έθιμον αυτή η στρατηγική που δένει το παρόν κατ΄ευθείαν με την παράδοσή μας.
Ο φετινός χαμός με τη συγκομιδή ανέδειξε τις παθογένειες του «τρόπου» με τον οποίο οργανώνουμε την οικονομία! Δεν ξέρω πώς να το πω αλλιώς… Ούτε μπορώ πια να χρησιμοποιώ λεκτικές συνταγές, παλιά τις λέγαμε «ρετσέτες» εις την επαναστατικήν ορολογίαν, που ήδη αναλήφθηκαν στους ουρανούς. Το έχω ξαναγράψει. Φέτος έγινε χαμός με τη συγκομιδή. Λίγα τα εργατικά χέρια… Συνωστισμός στα λιοστάσια και από τους «Αθηναίους», που λόγω κρίσης έσπευσαν να μαζέψουν και τα μικρά λιοστάσια, το λάδι είναι ακριβό προϊόν, τώρα που δεν υπάρχουν παράδες. Τα τελευταία χρόνια επίσης, παρά την περικοπή των επιδοτήσεων φυτεύτηκαν εκατοντάδες ελιές στα αξάριγα και παρατημένα χωράφια, το συμπλήρωμα τους εισοδήματος όταν υπάρχει το πάγιον είναι σημαντική υπόθεση για τους νοικοκυραίους. Ως εδώ όλα φίνα και ωραία!
Έλα όμως που δεν υπάρχουν πια εργατικά χέρια για τη συγκομιδή. Μπούκωσε το θέμα από τα τέλη του Νοέμβρη, εποχή που κορυφώνεται η συγκομιδή. Αυξήθηκαν και τα μεροκάματα, έφραξαν και τα λιοτριβιά, όλοι στην αναμονή στον εκνευρισμό και τη σύγχυση! Στη συγκομιδή εργάζονται κατά κύριο λόγο ξένοι εργάτες, που ζουν όμως πολλά χρόνια στην Ελλάδα και έχουν μάθει καλά τη δουλειά. Κάποιοι οργανώθηκαν μάλιστα, έφτιαξαν συνεργεία που παίρνουν τη δουλειά εργολαβικά, με το σακί και το ζύγι. Αυτοί αναλαμβάνουν τα μεγάλα λιοστάσια που θέλουν πολλή δουλειά και έχουν καλή πρόσοδο. Τα μεσαία και μικρά λιοστάσια υποφέρουν, όμως. Εκεί δεν βρίσκεις εύκολα συνεργεία… «Δεν υπάρχουν φέτος κυρά Λένη», μου έλεγε φίλος, ειδικός στη δουλειά 20 χρόνια τώρα, από την Αλβανία. «Φέτος δεν άφηκαν να μπούνε από την Αλβανία εργάτες εδώ και δυο μήνες, πέρυσι ήρθαν πολλοί, 150 άτομα μόνο από τα δικά μου μέρη». (Αληθεύει ότι δεν άφηκαν;;;)
Στην περιοχή λοιπόν περισσεύει καρπός, δεν υπάρχουν χέρια! Τι σημαίνει αυτό; Ο καθείς βγάζει τα δικά του συμπεράσματα. Οι ελιές θα αργήσουν, η σοδειά θα χαθεί, ίσως και η ποιότητα του εξαιρετικού ηλειακού λαδιού να πέσει… Στο μεταξύ ανάλογα με το μπούκωμα συγκομιδής και λιοτριβιών, ανεβοκατεβαίνει και η τιμή του λαδιού… Ένα κανονικό χρηματιστήριο, και μια αγορά με αυτόματο πιλότο… Στην τύχη όλα! Εκτός φυσικά από κάποιες σταθερές, που μπορεί να μοιάζουν αναχρονιστικές αλλά αντιμετωπίζουν το πρόβλημα τουλάχιστον στο πλαίσιο της μικρής παραγωγής, που κατά κανόνα είναι και ποιοτική.
Εξηγώ: Υπάρχει ένα μικρό χωριό στα ημιορεινά… Εκεί λοιπόν οι νέοι που απέμειναν μαζί με τους μεσήλικες που επέστρεψαν μετά τη σύνταξη από την πόλη, πλαισιωμένοι κι από υπερήλικες που ακόμα αντέχουν, οργάνωσαν τη συγκομιδή αλά παλιά. Δανεικαριά… Μαζεύονται 10-15 άτομα και ρίχνονται στα λιοστάσια… Σήμερα μαζεύουμε όλοι μαζί το δικό μου, αύριο το δικό σου, μεθαύριο το δικό του… Οπως τα γράφω και με σειρά… Τι κρίμα που στα δικά μας χωριά δεν μένει και δεν επιστρέφει κανείς!
*Η Ελένη Σκάβδη είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.