Απειλή ή πρόκληση για το ελαιόλαδο; Ίσως να ισχύουν και τα δύο σε ό,τι αφορά την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτρέπεται πλέον η προσθήκη πολυφαινολών στα σπορέλαια, και ειδικότερα της υδροξυτυροσόλης, γνωστής μας από τον ισχυρισμό υγείας για το ελαιόλαδο.
Η “Νέα Κρήτη” κατέγραψε χθες δύο απόψεις με μεγάλο ενδιαφέρον. Την άποψη του προέδρου της Ομάδας Αμπελουργών και Ελαιοπαραγωγών Κρήτης Πρίαμου Ιερωνυμάκη, που βλέπει την απόφαση αυτή ως απειλή για το διατροφικό μας θησαυρό, και την άποψη του διευθυντή του Χημείου του Τυποποιητηρίου Ελαιολάδου της ΕΑΣΗ ΑΒΕΕ Μανόλη Μιχελινάκη, ο οποίος αναφέρεται κατηγορηματικά στην εναπομείνασα πάντοτε υπεροχή του ελαιολάδου έναντι οποιουδήποτε άλλου λαδιού. Και οι δύο όμως συμφωνούν σε μια αναγκαιότητα: της διαρκούς βελτίωσης της ποιότητας του ελαιολάδου, κάτι για το οποίο έχουν λόγο όλοι, από τον απλό ελαιοπαραγωγό μέχρι και τον τελευταίο τυποποιητή ελαιολάδου της χώρας μας!
Αναλυτικότερα, πρόκειται για μια ανατρεπτική – κατά πολλούς – απόφαση, αφού επιτρέπεται πλέον η προσθήκη υδροξυτυροσόλης στα σπορέλαια, και μάλιστα σε υψηλή περιεκτικότητα (215 mg/kg), δηλαδή πολύ κοντά στη συνολική ποσότητα φαινολών που πρέπει να περιέχει ένα ελαιόλαδο (250 mg/kg) για να ισχύει ο ισχυρισμός υγείας! Βέβαια, στον ισχυρισμό υγείας του ελαιολάδου περιέχονται και άλλες φαινόλες (τυροσόλη και τα παράγωγά τους), αλλά δε γίνεται καμία αναφορά για την ανάγκη παρουσίας συγκεκριμένων φαινολών ή για κάποια ελάχιστη ποσότητά τους, αναφέρεται μόνο το σύνολο της περιεκτικότητάς τους (250 mg/kg).
Πολλοί στη χώρα μας από το χώρο της παραγωγής και εμπορίας του ελαιολάδου κάνουν λόγο για μια πολύ κακή απόφαση σε βάρος του ελαιολάδου. Θεωρούν, δε, απολύτως σίγουρο ότι θα ακολουθήσουν διαφημιστικές καμπάνιες από τους Ισπανούς παραγωγούς σπορελαίων. Θα βγουν και θα πουν, για παράδειγμα, ότι τα σπορέλαια εμπλουτισμένα πλέον με υδροξυτοροσόλη και με α-τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε – η οποία ήδη επιτρέπεται να προστίθεται) αντιστέκονται στην οξείδωση, κάτι το οποίο ήταν βασικό σημείο υπεροχής του ελαιολάδου έναντι των σπορελαίων.
Άλλωστε, είχαμε πρόσφατα και σχετική ερώτηση που κατέθεσε ο βουλευτής Ηρακλείου με το Ποτάμι Σπύρος Δανέλλης. Όπως επισημαίνει ο βουλευτής Ηρακλείου, «είναι σαφές πως η ανατρεπτική αυτή απόφαση της Ε.Ε. αφενός νομιμοποιεί τη νοθεία και αφετέρου ανοίγει το δρόμο για διαφημιστικές καμπάνιες από τις χώρες παραγωγούς σπορελαίων – ανάμεσα στις οποίες η Ισπανία έχει τα πρωτεία – να προβάλλουν ότι τα σπορέλαια, εμπλουτισμένα πλέον με υδροξυτοροσόλη και με α-τοκοφερόλη, αντιστέκονται στην οξείδωση, κάτι το οποίο ήταν βασικό σημείο υπεροχής του ελαιολάδου έναντι των σπορελαίων».
«Είναι απειλή, αλλά και πρόκληση»
Ως απειλή αλλά και ως πρόκληση χαρακτηρίζει την απόφαση αυτή ο Πρίαμος Ιερωνυμάκης.
«Το αίτημα είχε γίνει από μεγάλη ισπανική εταιρεία σπορελαίων. Και έγινε δεκτό. Αλλά βέβαια πριν γίνει το αίτημα, σίγουρα υπήρχε προεργασία μέσα από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και μέσα από τις λογικές που επικρατούν πάντα στο θέμα της παγκοσμιοποίησης και των φτηνών προϊόντων που πρέπει να διατίθενται στην αγορά. Τα φτηνά προϊόντα όμως δε σημαίνει ότι είναι πάντα και υγιεινά», λέει χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος των ελαιοπαραγωγών της Κρήτης.
«Εμείς δε θα μιλήσουμε για τα σπορέλαια. Θα κρίνουν οι επιστήμονες πόσο υγιεινά ή όχι είναι. Αλλά σίγουρα αυτό που παίρνουν από τις πολυφαινόλες είναι η ουσία που έχει το ελαιόλαδο. Και εμείς δε θα κατηγορήσουμε τα σπορέλαια. Σίγουρα όμως αυτή η απόφαση είναι μια απειλή για το ελαιόλαδο. Διότι το ελαιόλαδο κερδίζει μέσα από τις πολυφαινόλες που έχει και μέσα από κάποιες αντιοξειδωτικές ουσίες που έχει. Και γι’ αυτό έχει μια τιμή αξιοπρεπέστατη σε σχέση με άλλα λάδια, στα οποία έχουν καταρρεύσει οι τιμές»…
Στο σημείο αυτό, ο Πρίαμος Ιερωνυμάκης τονίζει: «Παραμένει η υπεροχή του ελαιολάδου, όμως. Και ο καταναλωτής παίζει το ρόλο του, όπως σε όλα τα προϊόντα. Έχει λοιπόν σημασία η αντίδραση του ίδιου του καταναλωτή, που αυτός διαμορφώνει την αγορά και πρέπει να έχει την κατάλληλη ενημέρωση. Να ενημερώνεται πάντα στο κομμάτι της διατροφής του, γιατί αυτός είναι ο αποδέκτης των διαφημίσεων που μπορεί να κάνουν μεγάλες εταιρείες, που έχουν προϊόντα που μπορούν να ανταγωνιστούν το ελαιόλαδο σε γεύσεις, αλλά όχι και σε ουσία, και δεν μπορούν φυσικά να αντικαταστήσουν τη φύση. Άλλο το τεχνητό και άλλο η φύση».
Καταλήγοντας, ο Πρίαμος Ιερωνυμάκης εκφράζει την ανησυχία του ότι θα προσπαθήσουν οι μεγάλες εταιρείες τώρα να εκτοπίσουν το ελαιόλαδο από τα ράφια.
«Αυτές οι προσπάθειες γίνονται συνέχεια. Μην ξεχνάμε μόνο στην Ελλάδα πόσες εταιρείες έχουν πιαστεί που κάνουν νοθείες στο ελαιόλαδο. Όμως είναι σημαντικό ότι πλέον αυτοί που έχουν μείνει στη βιομηχανία τυποποίησης του ελαιολάδου είναι σοβαροί. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό».
«Το ελαιόλαδο παραμένει στην κορυφή»
Ο γνωστός χημικός και διευθυντής του Χημείου του τυποποιητηρίου της ΕΑΣΗ ΑΒΕΕ Μανόλης Μιχελινάκης δεν εκφράζει ανησυχία για το ελαιόλαδο, τονίζοντας ότι η υπεροχή του παραμένει μεγάλη έναντι του όποιου σπορελαίου και αυτό δεν αλλάζει.
«Στο ελαιόλαδο μιλάμε για φυσικές πολυφαινόλες. Στο σπορέλαιο είναι τεχνητές. Άλλωστε, στο σπορέλαιο και η εκχύλιση του λαδιού γίνεται με χημικό τρόπο. Δεν είναι παρθένο, όπως το λάδι της ελιάς. Ήδη δηλαδή γίνεται με χημικό τρόπο η εξαγωγή του σπορελαίου. Γιατί να μην επιτρέπεται να μπουν και πολυφαινόλες; Αλλά αυτή είναι η άποψη αυτών που χειρίζονται τα σπορέλαια. Προφανώς και το ελαιόλαδο είναι ανώτερο»…
Συνεχίζοντας, ο κ. Μιχελινάκης τονίζει ότι «το να βάλεις τεχνητές πολυφαινόλες σε ένα προϊόν δε σημαίνει ότι θα υπερτερεί έναντι του άλλου, που από τη φύση του τις έχει. Η υπεροχή του ελαιολάδου ισχύει όπως ήταν και πριν. Δε θα αλλάξει κάτι. Μην ξεχνάμε ότι έχουν και χάπι ελαιολάδου, το οποίο δίνεται στον άνθρωπο επειδή έχει τις αντιοξειδωτικές ουσίες»…
Να προσέχουν οι ελαιοπαραγωγοί
Στο μεταξύ, οι ελαιοπαραγωγοί που έχουν αποθηκευμένο το ελαιόλαδο στο σπίτι τους θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πάντα μετά από ένα χρόνο υπάρχει μείωση της εμπορικής του αξίας, αφού ποιοτικά σαφώς και δε θεωρείται πλέον φρέσκο.
Όπως λέει ο Μανόλης Μιχελινάκης, «δεν ξέρω αν αυτοί είναι περισσότεροι από άλλα χρόνια. Απλώς επειδή έχει πέσει η τιμή του λαδιού που τους έχει μείνει. Αν το προϊόν συντηρηθεί καλά, μπορεί να διατηρηθεί και για ενάμιση χρόνο σε καλή ποιοτική κατάσταση. Βέβαια, μετά από ένα χρόνο συνήθως έχουν αυξηθεί τα “Κ” του, κάτι που το βρίσκει ο έμπορος κάνοντας την ανάλυση. Επίσης, αν πας να το τυποποιήσεις και θα πρέπει να του δώσεις άλλον ένα χρόνο ως εξαιρετικό-παρθένο ελαιόλαδο, αυτό δεν μπορεί να γίνει. Σίγουρα όμως, για να το χρησιμοποιήσεις για δική σου κατανάλωση, μπορείς να το συντηρήσεις σε πολύ καλή κατάσταση. Αρκεί να είναι σε μέρος χωρίς φως και σε ανοξείδωτο βαρέλι κατά προτίμηση».
Ο χημικός της ΕΑΣΗ λέει όμως ότι και το καλό πλαστικό βαρέλι (κόκκινου χρώματος), που είναι για τρόφιμα, δεν είναι απαγορευτικό στην αποθήκευση του ελαιολάδου. Όμως είναι διαπεραστικό στο φως σε σχέση με το ανοξείδωτο. Ο ίδιος, τέλος, θεωρεί ως την καλύτερη λύση να έχουμε ανοξείδωτα βαρέλια των 20 λίτρων και να έχουμε μοιράσει σε αυτά το ελαιόλαδό μας, για να αποφύγουμε να το έχουμε όλο σε ένα δοχείο. Έτσι θα αποφύγουμε το οξυγόνο που περνάει κάθε φορά που βάζουμε ελαιόλαδο για την κουζίνα μας.
Παπαδάκης Χριστόφορος