Το έλλειμμα εργατών γης και η άρνηση των νόμιμων αλλοδαπών να εργαστούν με εργόσημο οδηγούν αρχικά σε αύξηση του μεροκάματου και στη συνέχεια σε “μαύρη εργασία”, που δεν τη θέλουν οι ελαιοπαραγωγοί, αφενός γιατί φοβούνται τα πρόστιμα και αφετέρου γιατί θα υπερφορολογηθούν αν δεν αφαιρέσουν το εργατικό κόστος από τα έσοδα.
Αυτή είναι η εικόνα που παρουσιάζεται στη Μεσσηνία λίγο πριν κορυφωθεί η ελαιοσυγκομιδή: μια εικόνα που σίγουρα δεν αρμόζει σε ένα νομό ο οποίος θέλει να παράγει ανταγωνιστικό ελαιόλαδο – πλην όμως, δεν έχει εξασφαλίσει τα εργατικά χέρια που απαιτούνται.
Οπως είπαν στην “Ε” Μεσήνιοι ελαιοπαραγωγοί, φέτος ήρθαν λιγότεροι Ρουμάνοι εργάτες, επειδή μάλλον προτίμησαν να πάνε στην Ισπανία, με συνέπεια να μειωθεί ο αριθμός των νόμιμων εργαζόμενων που μπορούν να πληρωθούν με εργόσημο. Οι υπόλοιποι νόμιμοι αλλοδαποί εργάτες δεν θέλουν να πληρωθούν όλα τα μεροκάματα με εργόσημο – άλλοι επειδή δεν θέλουν να χάσουν το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης και άλλοι επειδή δεν θέλουν να υπεροφορολογηθούν. Επίσης, κάποιοι εργάτες που έρχονται από τη χώρα τους (κυρίως από τη Βουλγαρία) με άδεια για 3 μήνες δεν μπορούν να κόψουν εργόσημο.
Ετσι, το έλλειμμα προσφοράς εργασίας οδηγεί σε αύξηση του μεροκάματου και του κόστους παραγωγής, κάνοντας την ελαιοσυγκομιδή έως και ασύμφορη, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις. Για να μη μείνουν αμάζευτές οι ελιές, κάποιοι παραγωγοί αναγκάζονται (με κίνδυνο να πληρώσουν πρόστιμο αν συλληφθούν) να απασχολούν εργάτες χωρίς εργόσημο και παράλληλα να πληρώνουν εργόσημο σε… τρίτους, ώστε να εμφανίσουν δαπάνες που θα αφαιρεθούν από το φορολογητέο εισόδημα. Οι “τρίτοι” δέχονται με το αζημίωτο να εκδοθούν εργόσημα στο όνομά τους κι έτσι αρκετές φορές άλλοι εργάτες μαζεύουν ελιές και άλλοι εμφανίζονται να τις μάζεψαν…
Σε κάθε περίπτωση, η αγορά εργασίας παραμένει τριτοκοσμική, αφού κανένας φορέας δεν προσκαλεί επισήμως εργάτες ελαιοσυγκομιδής, ενώ η πρόσκλησή τους από ιδιώτες παραγωγούς είναι ασύμφορη.
ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
Οι παραγωγοί είπαν στην Ε” ότι υπάρχει ζήτημα με τους ξένους εργάτες που δεν είναι νόμιμοι, από Αλβανία, Πακιστάν και Μπαγκλαντές Οι παραγωγοί που τους έχουν ανάγκη για να μαζέψουν τις ελιές τους αναγκάζονται να παρανομήσουν, παρότι θέλουν να κόψουν εργόσημο για να γλυτώσουν από την Εφορία.
Εργάτες από τη Βουλγαρία που δουλεύουν αυτή την περίοδο στην Τριφυλία, μόλις τελειώνει το μάζεμα των ελιών, μετακινούνται στα χωριά της περιοχής του Αριστομένη, όπου η συγκομιδή ξεκινάει και κορυφώνεται πιο αργά, μετά τις 10 – 15 Δεκεμβρίου. Ο κόσμος στην περιοχή είναι πανικοβλημένος, γιατί αναγκάζεται να παρανομήσει, χωρίς να το θέλει, και έχει την απειλή για το πρόστιμο.
Οι άνθρωποι της περιοχής επισημαίνουν πως πρέπει να υπάρξει οργάνωση για την εξασφάλιση εργατών γης, που θα εργάζονται νόμιμα και θα πληρώνονται με εργόσημο.
ΔΗΜΟΙ ΠΥΛΟΥ-ΝΕΣΤΟΡΟΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ
Σύμφωνα με όσα δήλωσαν στην “Ε”, οι πιο πολλοί παραγωγοί στην Πυλία κόβουν εργόσημο, επειδή μεταξύ άλλων η δαπάνη αυτή είναι αφορολόγητη. Υπάρχουν όμως και εργάτες που δεν έχουν ΑΜΚΑ και δεν μπορούν να εισπράξουν το εργόσημο “Αν μπορούσε να βρεθεί τρόπος να έκοβαν όλοι, θα ήταν ό,τι το καλύτερο”, ανέφεραν.
Στη Μάνη, όπου δε χρειάζονται πολλούς εργάτες για το ελαιομάζεμα, φροντίζουν να κόβουν εργόσημα και να δίνουν και επιπλέον “μαύρα” 5-10 ευρώ στον εργάτη, για να είναι νόμιμοι και να γλυτώνουν από την Εφορία.
ΔΗΜΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ
Χαοτική χαρακτηρίζεται η κατάσταση με την εύρεση και απασχόληση εργατών για την ελαιοσυγκομιδή στην περιοχή της Τριφυλίας, όπου βρισκόμαστε στο ζενίθ της συγκομιδής: Από τη μια η έλλειψη εργατών -και ειδικά εργατών που να μπορεί ο αγρότης να απασχολήσει με νόμιμες διαδικασίες, δηλαδή με εργόσημα- και από την άλλη η αυξημένη ζήτηση, έχουν οδηγήσει στην αύξηση του μεροκάματου που φτάνει μέχρι και τα 45 ευρώ σε διάφορες περιοχές.
Ζητούμενο για τους αγρότες της περιοχής είναι να μπορέσουν να βρουν και να απασχολήσουν εργαζόμενους στους οποίους θα βάλουν εργόσημα – καθώς το εργατικό κόστος είναι πολύ σημαντικό και θέλουν να το συμπεριλάβουν στα έξοδά τους για να μειώσουν την τελική τους φορολογία. Ομως αυτό δεν είναι εύκολο σε όλες τις περιπτώσεις, με δεδομένο ότι φέτος παρατηρείται μια σημαντική μείωση εργατών από τη Ρουμανία που ως πολίτες-μέλη της ΕΕ έχουν τα απαραίτητα έγγραφα και μπορούν να εργαστούν νόμιμα στη χώρα μας.
Από την άλλη, πολλοί εργάτες φαίνεται να μην θέλουν εργόσημα (ή τουλάχιστον όλο το ποσό της αμοιβής τους σε εργόσημα) φοβούμενοι την αύξηση της δικής τους φορολογίας. Και έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, με το κόστος να πέφτει στους παραγωγούς.
Μια χαρακτηριστική περιγραφή για το πώς είναι η κατάσταση μας έδωσε ο πρόεδρος της Ομάδας Παραγωγών «Νηλέας» Γιώργος Κόκκινος: Μας είπε πως αυτή τη στιγμή ένας αγρότης που θέλει να είναι νόμιμος μπορεί να απασχολεί εργάτες γης που βρίσκονται με άδεια στη χώρα και έχουν άδεια εργασίας, στους οποίους θα βάζει εργόσημα, ή να ζητήσει μετακλητούς εργάτες από άλλη χώρα. Αυτό όμως πρέπει να το κάνει αρκετό καιρό πριν, αλλά και να ασφαλίσει τους μετακλητούς μέσω ΙΚΑ, πληρώνοντας ασφαλιστική εισφορά 22,6% επί του μεροκάματου – δηλαδή με σημαντική επιβάρυνση. Αυτή τη στιγμή είναι λίγοι αυτοί οι παραγωγοί που μπορούν να ζητήσουν εργάτες με αυτή τη διαδικασία, καθώς πρέπει να τους απασχολείς για έξι μήνες, υπογράμμισε. Οσο για φέτος, η κατάσταση είναι χαοτική παρατήρησε ο κ. Κόκκινος, καθώς οι παραγωγοί θέλουν να καταγράφουν τα έξοδα συγκομιδής που είναι αρκετά, όμως αρκετοί εργάτες θέλουν να αποφύγουν τα εργόσημα. Την κατάσταση αυτή την επιδεινώνει το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλοί εργάτες, αφού εργάτες που έρχονταν μαζικά άλλα χρόνια από τη Ρουμανία, φέτος δεν έχουν έρθει πολλοί, προφανώς επιλέγοντας άλλες χώρες όπως η Ισπανία για να εργαστούν.
Αυτό που παρατηρεί ο πρόεδρος του «Νηλέα» είναι ότι σε κάθε περίπτωση το κόστος από όλα αυτά θα το πληρώσουν πάλι οι παραγωγοί. Τόνισε μάλιστα ότι, όταν παίρνονται όλες αυτές οι αποφάσεις για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν, γίνεται ερήμην των αγροτών, μιας και οι αγρότες από την πλευρά τους δεν έχουν οργανωμένη φωνή να παρέμβουν και να ακουστούν εκεί που πρέπει. Και κατέληξε λέγοντας ότι έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, είναι ευτράπελα αυτά που συμβαίνουν.
Η μείωση εργατών -και μάλιστα εργατών που να μπορεί να τους βάλει κάποιος εργόσημα-, αλλά και η αυξημένη ζήτηση, έχουν φέρει αύξηση στα μεροκάματα, επισήμανε ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Γαργαλιάνων Νίκος Σινάνης. Χαρακτηριστικά τόνισε πως δεν υπάρχουν πολλοί εργάτες και αυτό κάποιοι το εκμεταλλεύονται οδηγώντας εκβιαστικά τις τιμές του μεροκάματου προς τα πάνω. Από εκεί και πέρα παρατήρησε ότι η διαδικασία με το εργόσημο είναι μεγάλη ταλαιπωρία, καθώς δεν μπορείς να βρεις εύκολα εργάτες που να θέλουν ή να μπορούν να τους βάλεις εργόσημο – και από την άλλη για να πας να βάλεις εργόσημο πρέπει να χάσεις ένα μεροκάματο τρέχοντας στις υπηρεσίες.
Οσον αφορά την έλλειψη εργατών, ο κ. Σινάνης σημείωσε επίσης ότι φέτος στην περιοχή δεν έχουν έρθει πολλοί Ρουμάνοι που προφανώς έχουν επιλέξει να εργαστούν σε άλλες χώρες, κι έτσι αυτοί που κυριαρχούν στην περιοχή είναι οι Βούλγαροι.
Θα πρέπει και οι παραγωγοί να είναι υπομονετικοί, παρατήρησε ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Φιλιατρών Βασίλης Αθανασόπουλος, καθώς είναι αδύνατο μέσα σε 10 ημέρες να ραβδίσουν όλοι – και σημείωσε πως αν υπάρχει τόσο μεγάλη ζήτηση, είναι λογικό η κατάσταση να γίνεται δύσκολη. Συμπλήρωσε δε πως πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στην περιοχή των Φιλιατρών υπάρχει και μεγάλος αριθμός θερμοκηπίων, που αυτή την περίοδο είναι σε παραγωγή και απασχολούν μεγάλο αριθμό εργατών.
Οσον αφορά τα εργόσημα, παρατήρησε ότι υπάρχουν και εργάτες που ζουν όλο το χρόνο στην περιοχή και είναι σχεδόν όλοι νόμιμοι, οπότε και οι ίδιοι θέλουν εργόσημα για να καλύπτουν την ασφάλειά τους – χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν θέλουν. Ο κ. Αθανασόπουλος κατέληξε λέγοντας ότι οι παραγωγοί, και ειδικά αυτοί που έχουν ελιές και κατεβαίνουν από την Αθήνα, θα πρέπει να έχουν υπομονή – καυτηριάζοντας και τις πρακτικές ορισμένων που προσφέρουν στον εργάτη πιο αυξημένο μεροκάματο από ό,τι οι υπόλοιποι, ώστε να εργαστεί σε αυτούς: Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το μεροκάματο να αυξάνεται και μαζί το κόστος παραγωγής, παρατήρησε. Και υπογράμμισε ότι φέτος είναι μια χρονιά με μεγάλη παραγωγή, κάτι που έχει συμβάλει να υπάρχει πίεση στην εύρεση εργατών.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Σινάπης και Κώστας Μπούρας